Pieniądze na Bałkanach – Co Powinien Wiedzieć Turysta?

Bałkany to region o bogatej historii, różnorodnej kulturze, a także… różnorodnych walutach. Planując podróż po tej części Europy, warto zorientować się, jakie waluty obowiązują w poszczególnych krajach i jak najlepiej zarządzać swoimi finansami w trakcie wyjazdu. Ten artykuł odpowie na kluczowe pytania związane z pieniędzmi na Bałkanach oraz przedstawi kilka ciekawostek dotyczących lokalnych walut.

Różnorodność Walut na Bałkanach

Na Bałkanach obowiązują różne waluty, co może stanowić wyzwanie dla turystów planujących podróż przez kilka krajów tego regionu. Warto pamiętać, że każdy kraj ma własną walutę, a niektóre z nich przyjęły euro, mimo że nie są członkami strefy euro. Dlatego przed wyjazdem warto zapoznać się z obowiązującymi walutami i przygotować się na ewentualną wymianę pieniędzy.

Kraje, w których obowiązuje Euro

Na Bałkanach euro obowiązuje w kilku krajach:

• Grecja: Członek strefy euro od 2001 roku. Może pamiętacie z dawnych czasów greckie drachmy z dziurką w środku?
• Chorwacja: Dołączyła do strefy euro w 2023 roku. Kunami przestaliśmy płacić dość niedawno.
• Czarnogóra: Czarnogóra przyjęła euro jednostronnie w 2002 roku, zastępując markę niemiecką, która była wcześniej używana po rozpadzie Jugosławii. Decyzja ta była podyktowana chęcią stabilizacji gospodarki oraz ułatwienia handlu międzynarodowego. Mimo że Czarnogóra nie jest częścią strefy euro, jej gospodarka opiera się na tej walucie.
• Kosowo: podobnie jak Czarnogóra, przyjęło euro jednostronnie w 2002 roku. Wcześniej, po wojnie w 1999 roku, w Kosowie używano marki niemieckiej, która została zastąpiona przez euro. Decyzja ta miała na celu stabilizację ekonomiczną regionu oraz ułatwienie handlu z Unią Europejską, mimo że Kosowo nie jest członkiem strefy euro.

Kraje z Lokalnymi Walutami

W większości bałkańskich krajów obowiązują lokalne waluty. Oto one:

• Bośnia i Hercegowina: Marka zamienna (BAM)
• Bułgaria: Lew (BGN)
• Macedonia Północna: Denar (MKD)
• Serbia: Dinar serbski (RSD)
• Albania: Lek albański (ALL)

Do wszystkich tych krajów najlepiej brać ze sobą z Polski Euro.

Stały Kurs Walut w Bułgarii i Bośni

Bułgarski lew (BGN) i marka zamienna w Bośni i Hercegowinie (BAM) mają stały kurs w stosunku do euro. Bułgaria wprowadziła tzw. mechanizm kursu walutowego (ERM II) jako przygotowanie do przyjęcia euro, co zapewnia stabilność kursu. Podobnie w Bośni, marka zamienna jest ściśle powiązana z euro, co stabilizuje gospodarkę kraju.

• Marka bośniacka (BAM): Marka zamienna (BAM) została wprowadzona w Bośni i Hercegowinie w 1998 roku, zastępując dotychczasowe lokalne waluty używane w różnych częściach kraju po wojnie w latach 90. Jej wartość została sztywno powiązana z marką niemiecką (DEM) w stosunku 1:1. Po wprowadzeniu euro w 1999 roku, kurs marki bośniackiej został powiązany z euro w stosunku 1 EUR = 1,96 BAM, co odpowiadało wcześniejszemu kursowi marki niemieckiej do euro.
• Lew bułgarski (BGN): Podobnie w Bułgarii, pierwszy lew (BGN) po reformie walutowej z 1999 roku został powiązany z marką niemiecką w stosunku 1 BGN = 1 DEM. Po wprowadzeniu euro, Bułgaria powiązała swoją walutę z euro, zachowując parytet odpowiadający dawnemu kursowi marki niemieckiej do euro, czyli 1 BGN = 0,51129 EUR (czyli za Euro dostaniemy 1,96 BGN).
• W obu przypadkach mechanizm ten zapewnia stabilność walutową w odniesieniu do euro i dawniej marki niemieckiej.

Dinar Serbski

W Serbii obowiązuje dinar serbski (RSD). Waluta ta nie jest związana stałym kursem z euro, co oznacza, że jej wartość może ulegać wahaniom. Dinar serbski jest jedyną oficjalną walutą w Serbii, a jego historia sięga czasów średniowiecza.
W latach 90. XX wieku, po rozpadzie Jugosławii, kraje regionu doświadczyły hiperinflacji. Najbardziej dotknięta była Serbia, gdzie inflacja osiągnęła niewiarygodne poziomy – w 1993 roku ceny wzrastały o 100% dziennie! W odpowiedzi na to, rząd zdecydował się na wymianę dinara i emisję nowych banknotów, ale problem inflacji pozostawał przez kilka lat.
Za 1 Euro dostaniemy 115-117 dinarów. Na naszych wycieczkach często pierwszą i ostatnią noc śpimy w Serbii. Tak jest, gdy jedziemy w Góry Przeklęte, do Macedonii, do Czarnogóry, do Grecji i Albanii. W naszych hotelach można płacić w Euro i kartą. W większych sklepach też można płacić kartą. Na granicy zatrzymujemy się na wymianę drobnych na kawę w przydrożnych kawiarniach, owoce, toaletę i drobnostki.

Dobrym suwenirem jest banknot 100 dinarów, gdyż jest na nim Nikola Tesla. Na Bałkanach najlepszym suwenirem dla górskich maniaków jest słoweńska moneta 50 eurocentów na której znajduje się najwyższy szczyt kraju z podpisem „Oj Triglav moj dom”. Z pewnością jest to fajny suwenir po zdobyciu wierzchołka.

Lek Albański

Lek (ALL) to oficjalna waluta Albanii. Jest to stosunkowo stabilna waluta, choć Albania nie jest częścią strefy euro. Lek nie jest szeroko akceptowany poza Albanią, dlatego turyści powinni wymieniać pieniądze na miejscu.
Albański lek bardzo mocno umocnił się w stosunku do Euro w ostatnich latach przez co wzrosły ceny w Albanii. Obecnie przelicznik oscyluje w okolicach 100 ALL za 1 EUR.
Na wycieczkach w Góry Przeklęte i Koronę Bałkanów nie wymieniamy w ogóle gotówki na albańskie leki, gdyż za wszystko w górach można płacić w Euro.

Denar w Macedonii Północnej

Macedonia Północna używa denara (MKD) jako swojej waluty. Denar nie jest powiązany stałym kursem z euro, co oznacza, że jego wartość może się zmieniać. Denar wprowadzono w 1993 roku, zastępując jugosłowiańskiego dinara.
Po początkowej niestabilności kursu, macedoński denar został powiązany z niemiecką marką (DEM) w celu stabilizacji waluty. Po wprowadzeniu euro w 1999 roku, denar został powiązany z euro, co pomogło utrzymać jego stabilność. Kurs denara do euro jest obecnie zarządzany przez Narodowy Bank Macedonii, który utrzymuje go na relatywnie stabilnym poziomie 61-62 MKD za 1 EUR.
Podczas wycieczek do Macedonii pierwszą noc śpimy w hotelu w Skopje w okolicach centrum miasta i z wymianą pieniędzy nie ma żadnych problemów. W hotelach i miejscach turystycznych za wiele rzeczy zapłacimy w Euro

Gotówka – Niezbędnik Podróżnika

Na Bałkanach warto mieć przy sobie gotówkę, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach i na obszarach wiejskich, gdzie płatności kartą mogą nie być akceptowane. W miastach można korzystać z bankomatów, jednak zawsze warto sprawdzić, jakie są prowizje za wypłatę gotówki.
W górskich wioskach oraz miejscowościach turystycznych zdecydowanie preferowana jest gotówka, więc zawsze trzeba mieć ze sobą przynajmniej trochę gotówki na życie. Za ser u pasterzy nie zapłacimy zbliżeniowo 🙂

Bankomaty, Banki i Kantory

W większych miastach Bałkanów bez problemu znajdziesz bankomaty oraz kantory wymiany walut. Przy korzystaniu z bankomatów warto zwrócić uwagę na ewentualne prowizje – niektóre banki mogą naliczać dodatkowe opłaty za wypłaty gotówki. Kantory są często lepszym rozwiązaniem niż wymiana pieniędzy w hotelach czy na lotniskach, gdzie kursy mogą być mniej korzystne. Przy wymianie gotówki w kantorach i bankach często trzeba okazać dokumenty tożsamości.

Wymiana pieniędzy online i Revolut

Coraz popularniejsze stają się rozwiązania online, takie jak Revolut, które pozwalają na wymianę walut po korzystnych kursach i zarządzanie pieniędzmi z poziomu smartfona. Tego typu aplikacje umożliwiają również bezpieczne płatności za granicą bez konieczności noszenia przy sobie dużych ilości gotówki.
Karta Revolut honorowana jest na Bałkanach tak jak każda inna karta płatnicza. W wielu sklepach, hotelach czy stacjach benzynowych można płacić kartą. Zawsze trzeba pamiętać, żeby mieć ze sobą też gotówkę. Najlepiej brać z Polski Euro.